گاستریت یا ورم معده پدیده ای است که در آن پوشش محافظ معده ملتهب و متورم می شود.
این بیماری به اشکال مختلف ظاهر می شود: گاستریت حاد با التهاب ناگهانی و شدید همراه است. گاستریت مزمن شامل التهاب طولانی مدت است که در صورت عدم درمان می تواند سال ها ادامه یابد. و گاستریت فرسایشی، که شکل کمتر شایع این بیماری است و معمولاً التهاب زیادی ایجاد نمی کند، اما می تواند منجر به خونریزی و زخم در پوشش معده شود.
علائم گاستریت چیست؟
گاستریت در همه افراد علائم قابل توجهی ایجاد نمی کند، اما ما شایع ترین علائم را در زیر لیست می کنیم:
- حالت تهوع
- استفراغ
- احساس پری در قسمت فوقانی شکم، به خصوص بعد از غذا خوردن
- سوء هاضمه
گاستریت فرسایشی می تواند با علائم زیر نیز همراه باشد:
- مدفوع سیاه و قیر مانند
- استفراغ خون یا موادی شبیه تفاله قهوه
علل گاستریت چیست؟
ضعف در پوشش داخلی معدهمحیطی را فراهم می کند که در آن ترشحات گوارشی به معده آسیب می زند و آن را ملتهب می کند. پوشش نازک یا آسیب دیده معده خطر گاستریت را افزایش می دهد.
عفونت باکتریایی دستگاه گوارش همچنین می تواند منجر به گاستریت شود. عفونت هلیکوباکتر پیلوری پوشش داخلی معده را آلوده می کند. عفونت معمولا از فردی به فرد دیگر منتقل می شود، اما می تواند از طریق غذا یا آب آلوده نیز سرایت کند.
شرایط و فعالیت های خاص می تواند خطر ابتلا به گاستریت را افزایش دهد. بعضی از آنها … هستند:
- مصرف بیش از حد الکل
- استفاده روتین از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن و آسپرین
- مصرف کوکائین
- افزایش سن؛ جدار معده به مرور زمان نازک می شود.
- سیگار کشیدن
سایر عوامل با تأثیر کمتر عبارتند از:
- فشار و استرس
- اختلالات خود ایمنی
- اختلالات گوارشی مانند بیماری کرون
- عفونت های ویروسی
گاستریت چگونه درمان می شود؟
درمان گاستریت بستگی به علت بیماری دارد:
- کنترل داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)
اگر گاستریت توسط داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) یا سایر داروها ایجاد شود، اجتناب از این داروها احتمالاً علائم را تسکین می دهد. در این صورت توصیه می شود قبل از قطع یا تغییر دوز دارو با پزشک خود مشورت کنید. این داروها معمولاً برای درمان درد (به ویژه درد مفاصل)، تب بالا (تب) و التهاب (تورم) استفاده می شوند.
- درمان عفونت هلیکوباکتر پیلوری
پزشکان معمولا گاستریت ناشی از عفونت هلیکوباکتر پیلوری را با آنتی بیوتیک درمان می کنند تا باکتری را از بین ببرد. این بیماری اغلب شایع و بدون درد است، اما گاهی اوقات منجر به مشکلات بزرگتری مانند زخم معده یا سوراخ شدن می شود. غذا، آب، ظروف یا بزاق و سایر مایعات بدن عامل انتقال هلیکوباکتر پیلوری هستند.
داروهای دیگر برای گاستریت
علاوه بر آنتی بیوتیک ها، داروهای دیگری نیز در درمان گاستریت نقش دارند:
- مهارکننده های پمپ پروتون
داروهایی به نام مهارکننده‌های پمپ پروتون با مسدود کردن سلول‌های سازنده اسید معده کار می‌کنند. مهار کننده های رایج پمپ پروتون عبارتند از: امپرازول (Prilosec)، لانزوپرازول، اسمومپرازول (Nexium).
با این حال، استفاده طولانی مدت از این داروها، به ویژه در دوزهای بالا، نه تنها خطر شکستگی ستون فقرات، لگن و مچ دست را افزایش می دهد، بلکه می تواند منجر به افزایش خطر نارسایی کلیه، زوال عقل و کمبودهای تغذیه ای شود.
بنابراین لازم است قبل از شروع درمان با این داروها با پزشک مشورت کنید.
- داروهایی برای کاهش اسیدیته
فاموتیدین (پپسید) این یکی از نمونه های دارویی است که میزان اسید تولید شده توسط معده را کاهش می دهد.
این داروها با کاهش میزان اسید ترشح شده در دستگاه گوارش و ایجاد فرصتی برای التیام پوشش معده، درد گاستریت را تسکین می دهند.
آنتی اسیدها برای تسکین سریع درد گاستریت استفاده می شوند. این داروها می توانند اسید معده را خنثی کنند. در عین حال، مصرف برخی از آنتی اسیدها می تواند منجر به اسهال یا یبوست شود.
- پروبیوتیک ها
مطالعات نشان می دهد که پروبیوتیک ها به درمان زخم معده کمک می کنند. با این حال، هیچ مدرکی مبنی بر تأثیر آنها بر ترشح اسید وجود ندارد.
در حال حاضر هیچ دستورالعملی برای استفاده از پروبیوتیک ها برای بهبود زخم وجود ندارد.
گاستریت چگونه تشخیص داده می شود؟
ابتدا پزشک معالج معاینه فیزیکی انجام می دهد و علائم و سابقه خانوادگی بیمار را ارزیابی می کند. سپس، برای بررسی عفونت هلیکوباکتر پیلوری، ممکن است آزمایشاتی مانند آزمایش تنفس، خون یا مدفوع را توصیه کند. علاوه بر این، مرسوم است که اقدامات زیر را ردیابی و انجام دهید:
- آندوسکوپی دستگاه گوارش در مطالعه التهاب در مری، معده و دوازدهه استفاده می شود. در طول این فرآیند، پزشک ممکن است یک نمونه کوچک یا بیوپسی از دیواره معده بگیرد و آسیب شناس نمونه را از نظر هر چیز غیر طبیعی بررسی کند.
- بررسی نواحی مورد نظر دستگاه گوارش بیمار پس از نوشیدن محلول باریم با اشعه ایکس تفسیر آنها درست می کنند.
- برای ارزیابی سایر علل علائم یا عوارض گاستریت بیمار آزمایش خون می گیرند
- با انجام دادن ازمایش مدفوع آنها احتمال عفونت هلیکوباکتر پیلوری یا وجود خون در مدفوع را بررسی می کنند که می تواند به معنای خونریزی در معده باشد.
- گاهی از بیمار می خواهند تست تنفس اوره برای انجام عفونت هلیکوباکتر پیلوری را می توان با بلعیدن کپسول حاوی اوره و بررسی دی اکسید کربن در تنفس بیمار تشخیص داد.
عوارض گاستریت چیست؟
اگر گاستریت درمان نشود، ممکن است با عوارضی مواجه شوید. برخی از اشکال گاستریت می توانند خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش دهند، به ویژه در افرادی که پوشش نازک معده دارند.
عوارض می تواند شامل موارد زیر باشد:
- کم خونی
- کمبود ویتامین B12، ویتامین D، اسید فولیک، ویتامین C، روی، کلسیم و منیزیم
- خونریزی در معده
- سوراخ شدن معده
- زخم ها
- تخریب سلول های غده معده به دلیل گاستریت مزمن
- متاپلازی و دیسپلازی معده که از انواع ضایعات پیش سرطانی در معده هستند.
- آکلرهدریا (کاهش اسید معده)
- سرطان هایی مانند سرطان معده، لنفوم معده و تومورهای عصبی غدد درون ریز
پیشگیری از گاستریت
به طور کلی، استراتژی های پیشگیرانه به سلامت و محیط زیست شما بستگی دارد. اما از آنجایی که گاستریت همیشه علت خاصی ندارد، پیشگیری از آن دشوار است.
با این حال، راه حل های موثری نیز وجود دارد:
- رعایت بهداشت فردی; شستن مرتب دست ها خطر ابتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری را کاهش می دهد.
- مراقبت از سلامت روان; اقدامات خودمراقبتی و کاهش استرس می تواند خطر ابتلا به گاستریت ناشی از استرس را کاهش دهد.
- رژیم غذایی سالم را حفظ کنید; خوردن وعده های غذایی کوچک، آهسته و منظم و پرهیز از غذاهای سرخ شده، شور، شیرین و تند
- سیگار کشیدن را ترک کن
- از الکل و کافئین خودداری کنید یا آن را محدود کنید.
بایدها و نبایدهای رژیم
رژیم غذایی نقش مهمی در سلامت دستگاه گوارش و سلامت کلی بدن دارد. پیروی از یک رژیم غذایی مناسب می تواند علائم را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
به طور کلی، رژیم غذایی باعث ورم معده نمی شود، اما برخی غذاها می توانند علائم را بدتر کنند. این غذاها عبارتند از:
- غذاهای سرخ شده
- غذاهای ادویه دار
- غذاهای اسیدی
برخی از بیماران دریافته اند که مصرف این غذاها و نوشیدنی ها به کاهش علائم گاستریت کمک کرده است:
- غذاهای سرشار از فیبر مانند غلات کامل، میوه ها، سبزیجات و لوبیا
- غذاهای کم چرب مانند ماهی، گوشت بدون چربی و سبزیجات
- غذاهای کم اسید، از جمله سبزیجات و لوبیا
- نوشیدنی های غیر گازدار
- نوشیدنی های بدون کافئین
خلاصه
اصطلاح گاستریت یا گاستریت به وضعیتی اطلاق می شود که در آن پوشش داخلی معده ملتهب می شود. پیروی از یک رژیم غذایی مناسب می تواند در مدیریت این بیماری مفید باشد.
دو نوع گاستریت وجود دارد: گاستریت حاد که به طور ناگهانی و شدید رخ می دهد و گاستریت مزمن که برای مدت طولانی ادامه دارد.
عوامل مختلفی باعث ایجاد انواع مختلف گاستریت می شوند، برخی از علائم عبارتند از: سوء هاضمه، درد شکم، حالت تهوع، احساس سیری.
درمان التهاب معده یا ورم معده به نوع، علت و شدت آن بستگی دارد:
گاستریت حاد معمولاً پس از درمان به سرعت از بین می رود. به عنوان مثال، عفونت هلیکوباکتر پیلوری اغلب با یک یا دو دوره آنتی بیوتیک قابل درمان است. با این حال، گاهی اوقات درمان با شکست مواجه می شود و می تواند به گاستریت مزمن یا طولانی تبدیل شود. در این صورت برای درمان موثر با پزشک خود مشورت کنید.
سوالات عمومی
گاستریت اغلب خود به خود از بین می رود. اما اگر بیش از یک هفته علائم داشتید، باید به پزشک مراجعه کنید.
نوشیدن آب زیاد سطح اسید ترشحات معده را کنترل می کند و روند بهبودی را تسریع می کند. با این حال، نوشیدن بیش از حد آب قبل یا بعد از غذا می تواند تأثیر معکوس داشته باشد.
برخی از افراد مبتلا به گاستریت مزمن ممکن است دچار کم خونی شدید یا سایر مشکلات معده از جمله سرطان شوند. اما به طور کلی ورم معده به راحتی قابل درمان است.